De Polyptiek van Terminus: Een Mysterieus Venster naar het Frans Frankische Rijk

Het oeuvre van de 7e-eeuwse kunstenaar Umbriacus, helaas slechts bekend door zijn enigmatische polyptiek “De Polyptiek van Terminus”, laat ons met meer vragen dan antwoorden achter. Dit meesterwerk, bewaard in de abdij van Saint-Denis bij Parijs, prijkt als een stille getuige van een tijdperk dat tegelijk vol tumult en vernieuwing was.

Umbriacus’ “De Polyptiek van Terminus” is geen doorsnee religieuze afbeelding. Het werk bestaat uit vier panelen, elk gepresenteerd in een stijl die doet denken aan de Byzantijnse tradities, maar met een uitgesproken Frankische interpretatie. Op het eerste paneel zien we Terminus, de Romeinse god van grenzen en grenspalen, afgebeeld als een stoïsche figuur gehuld in een toga. Hij houdt een stok vast, symbool van zijn macht over grenzen en territoria.

Het tweede paneel toont een scène uit de Bijbel: de kruisiging van Christus. Dit contrast tussen de heidense godheid Terminus en het christelijke verhaal is opvallend en heeft geleid tot veel speculatie onder kunsthistorici. Was Umbriacus, een man die leefde in een tijdperk waarin christendom zich langzaam maar zeker uitbreidde in de Frankische wereld, bezig met een poging om beide geloofsstelsels te verenigen?

Op het derde paneel zien we een groep mensen, waarschijnlijk leden van de Frankische adel, die hulde brengen aan Terminus. Dit suggereert dat de Romeinse godheid nog steeds vereerd werd door een deel van de bevolking. Op het vierde paneel staat een afbeelding van de kerk van Saint-Denis zelf, wat een duidelijk verwijzing is naar de locatie waar de polyptiek bewaard wordt.

Umbriacus’ gebruik van kleur is opvallend: heldere blauwtinten en rijke gouden details domineren het werk. De figuren zijn statisch en sober afgebeeld, met minimalistische gezichtsuitdrukkingen die een gevoel van mysterie en ernst oproepen. De achtergronden zijn eenvoudig, met weinig detail, waardoor de focus volledig op de centraal gepositioneerde figuren ligt.

“De Polyptiek van Terminus” is een uniek werk dat ons een blik werpt op de complexe religieuze dynamiek in het Frankische rijk tijdens de 7e eeuw. Umbriacus’ kunstwerk prikkelt onze nieuwsgierigheid en laat ons achter met meer vragen dan antwoorden. Was Umbriacus een vooruitstrevende denker die probeerde om verschillende geloofsstelsels te verenigen? Of was hij simpelweg een getalenteerd schilder die de wereld om hem heen wilde vastleggen, onbewust van de historische betekenis die zijn werk zou krijgen?

Wat de bedoeling van Umbriacus ook was, “De Polyptiek van Terminus” blijft een fascinerende herinnering aan een tijdperk waarin oude tradities botsten met nieuwe ideeën.